رابطه ی علم با فرهنگ و تمدن اسلامی از دیدگاه شهید مطهری بخش دوم

از دیدگاه استاد مطهری، علم، پایه اساسی فرهنگ و تمدن اسلامی است، و طبق فرموده ایشان ، اصلی که در دنیا تحول به وجود آورد و همه ی کارها بر پاشنه ی آن می چرخد، علم است و چرخ زندگی بر محور علم قرار گرفته است و همه ی شؤون حیات بشر با علم وابستگی پیدا کرده است؛ به طوری که هیچ کاری و هیچ شأنی از شؤون حیات بشر را جز با کلید علم نمی توان انجام داد. علوم و فرهنگ اسلام، و به طور کلی تمدن اسلامی تدریجا رشد کرد و بالید و بارور شد، مانند هر موجود زنده که اول به صورت یک سلول پدید می آید و تدریجا در اثر استعداد و مایه ی حیاتی که در آن سلول نهفته است رشد می کند، و همراه با رشد خود قسمت قسمت و شاخه شاخه می شود و شکل می گیرد، و بالاخره به صورت یک دستگاه متشکل درمی آید.

“انسان کامل” از منظر شهید مطهری(ره)

انسان کامل از نظر مکاتب مختلف، تعابیر متفاوتی دارد. هر مکتبی از زاویه دید خود، انسان کامل را با یکسری مفاهیم، فرضیات و نظریات گوناگون مطرح می کند. مثلا مکتب اگزیستانسیالیست انسان کامل را از منظری می بیند که متفاوت از نگاه مارکسیست ها می باشد. لیبرال ها انسان کامل را طوری تعریف و تبیین می کنند که با نئولیبرال، سوسیالیست و دیگر مکاتب متفاوت است.

اسلام نیز مانند دیگر مکاتب برای کمال انسان تعریف وتوضیحات خاص خود را در نظر دارد.

حال، باتوجه به موضوع مقاله، می خواهیم بدانیم که از منظر استاد شهید مرتضی مطهری(ره) در مکتب اسلام، انسان کامل چگونه انسانی است؟

در درجه اول، تعریف تکامل چیست؟ و از منظر شهید مطهری، انسان کامل چه ویژگی هایی دارد؟ وی چه کسی را انسان کامل می داند؟ و بالاخره ما باید چه کار کنیم؟

شخصیت حضرت فاطمه زهرا(س) در اندیشه شهید مطهری

---

وجود مقدس حضرت فاطمه زهرا(س) یکی از درخشان ترین چهره های والای انسانی و نمونه کامل خلقت پروردگار در قالب زن می باشد، پیروی و تاسی به چنین شاهکار آفرینش در بر گیرنده سعادت و رستگاری در دنیا و آخرت است.

---

حضرت زهرا(س) از نظر زندگی مادی؛ بشری چون دیگران است، اما از جنبه معنوی؛ به آنجا رسید که شناخت تمامی ابعاد شخصیتی آن حضرت بسی دشوار و دستیابی به همه جوانب آن مشکل بسیار است. مقامی که آن بزرگوار در اثر بندگی خدا و شناخت و معرفت حضرت حق به دست آورد؛ مقامی بس بزرگ و فضایل او بی شمار است و همین حقیقت است که امام صادق(ع) فرمود: « فاطمه همان شب قدر است، هر کسی فاطمه را آن چنان که باید بشناسد، به حقیقت شب قدر را درک کرده است. علت نامگذاری آن حضرت به «فاطمه» آن است که خلایق از کنه معرفت وی بریده شدند.» (بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۶۵) 

این نوشتار به بررسی گوشه هایی از شخصیت زهرای مرضیه(س)، در آثار و اندیشه متفکر بزرگ شهید مرتضی مطهری می پردازد. متفکری که به گفته سلاله فاطمه زهرا(س) خمینی کبیر، قلمی روان و فکری توانا در تحلیل مسائل اسلامی داشت و در سیره معصومان صاحب نظر بود.

خرافات در نوروز و ریشه های آن در کلام شهید مطهری(ره)

---

خرافات در بین اقوام و ملل و حتی در بین ادیان وجود دارد و این مطلبی پوشیده نیست. هر سنتی هر چند نیکو باشد در طول زمان به مطالبی خرافی آمیخته شده است. همه ادیان چه آسمانی و غیر آسمانی با گذشت زمان دچار تحریف و عقاید خرافی شده اند.

---

تنها متن اصیل اسلامی است که دچار چنین آفتی نشده و آن هم بخاطر خاتمیت و جاوید بودن کتاب آسمانیش است. اما در بین پیروان دین اسلام به ویژه مردم عادی و آنهایی که از معارف غنی اسلامی بی خبرند نیز خرافات مشاهده می شود. سنت دیرین ایرانی نوروز از این قاعده مستنی نیست با وجود آداب بسیار نیک همچون دید و باز دید اعمال خرافی در این آیین ملی وجود دارد. بزرگان دینی در طول تاریخ تلاش کردند که مردم مسلمان را نسبت به خرافی بودن برخی از اعمال نوروز آگاه کنند و به اعمال نوروزی رنگ دینی بدهند که :

صِبْغَةَ اللَّهِ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً وَ ... (1)؛ رنگ خدایى(بپذیرید! رنگ ایمان و توحید و اسلام؛) و چه رنگى از رنگ خدایى بهتر است؟!

20 نکته از روش تدریس استاد مطهری

هر استادی در تدریس خویش، دست کم باید از دو ویژگی مهم برخوردار باشد:
1ـ علمی
2ـ اخلاقی
ویژگی های علمی و اخلاقی هر استادی لازم و ملزوم یک دیگرند و هر یک بدون دیگری چندان نتیجه بخش نیست و البته برخورداری توأم از این دو ویژگی نیز چندان آسان نیست:

به هوس راست نیاید به تمنا نشود

کاندرین راه بسی خون جگر باید خورد

بدین منظور برآن شدیم تا روش تدریس استاد مطهری را بیان و در این زمینه، نکته هایی را گردآوری کنیم و از ویژگی های علمی و اخلاقی آن استاد شهید در هنگام کلاس داری و تدریس های شان بهره مند شویم.